- Το ανάστημα ενός παιδιού καθορίζεται κυρίως από τα γονίδια που έχει κληρονομήσει. Το ύψος των γονιών επηρεάζει σημαντικά το τελικό ανάστημα του παιδιού.
- Οι σημαντικότερες ορμόνες που επηρεάζουν τη σκελετική ανάπτυξη είναι η αυξητική ορμόνη, οι θυρορμόνες και κατα την εφηβεία τα οιστρογόνα και τα ανδρογόνα.
- Μερικές χρόνιες παθήσεις όπως τα χρόνια προβλήματα των νεφρών, το άσθμα, ο σακχαρώφης διαβήτης και διαταραχές του γαστρεντερικού μπορούν να επηρεάσουν τη σωματική ανάπτυξη. Το ίδιο ισχύει σε διαταραχές της θρέψης που οφείλονται σε ανεπαρκή πρόσληψη τροφής.
- Γενετικά σύνδρομα όπως το σύνδρομο Down, τα σύνδρομα Turner, Noonan, Prader-Willi σχετίζονται με χαμηλό ανάστημα.Συγγενείς παθήσεις που υπάρχουν από τη γέννηση μπορούν να επηρεάσουν τη σωματική ανάπτυξη.
- Τα μωρά που γεννιούνται μικρά έχουν περισσότερες πιθανότητες να παραμείνουν μικρόσωμα στην υπόλοιπη ζωή τους.
- Τα περισσότερα παιδιά με χαμηλό ανάστημα που δεν ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες είναι πιθανότατα φυσιολογικά και συχνά το ανάστημά τους χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθές χαμηλό ανάστημα. Η διάγνωση αυτή τίθεται όταν αποκλειστούν τα παραπάνω αίτια και το προβλεπόμενο τελικό ανάστημα είναι κάτω από 164cm για αγόρια ή κάτω από 153cm για κορίτσια.
Η ανησυχία για το ανάστημα απασχολεί συχνά γονείς και παιδιά. Η παρακολούθηση της καμπύλης ανάπτυξης από τον Παιδίατρο θα καθορίσει αν το ανάστημα του παιδιού είναι παθολογικά χαμηλό και αν χρειάζεται διερεύνηση από Παιδοενδοκρινολόγο.
Αίτια χαμηλού αναστήματος
Οποιαδήποτε σοβαρή συστηματική νόσος μπορεί να προκαλέσει μειωμένη ταχύτητα ανάπτυξης και χαμηλό ανάστημα στα παιδιά. Αφού αποκλειστουν καταστασεις όπως καρδιοπάθεια, παθήσεις των νεφρών, του ήπατος, χρόνιες φλεγμονώδεις νόσοι, αναζητούνται ενδοκρινολογικά αίτια χαμηλού αναστήματος όπως ο υποθυρεοειδισμός ή η ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης. Σπανιότερα, το χαμηλό ανάστημα μπορεί να σχετίζεται με χρωμοσώμικές ή γενετικές ανωμαλίες.
Διερεύνηση Από την κλινική εξέταση και το διάγραμμα ανάπτυξης ο Παιδίατρός σας μπορεί να διαπιστώσει την ύπαρξη μειωμένης ταχύτητας ανάπτυξης ή χαμηλού αναστήματος. Από την αρχική Παιδοενδοκρινολογική εκτίμηση θα αποφασιστεί αν χρειάζεται εργαστηριακός έλεγχος. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να περιλαμβάνει προσδιορισμό ορμονών στο αίμα, ενώ μια εξέταση που χρησιμοποιείται συχνά είναι η απλή ακτινογραφία του αριστερού χεριού (παλάμης και καρπού) με την οποία προσδιορίζουμε την οστική ηλικία.
Αν υπάρχει υποψία ανεπάρκειας αυξητικής ορμόνης, η διερεύνηση περιλαμβάνει την πραγματοποίηση της λεγόμενης προκλητής δοκιμασίας αυξητικής ορμόνης. Επειδή η αυξητική ορμόνη εκκρίνεται κατά ώσεις στη διάρκεια της νύχτας, μια απλή πρωινή αιμοληψία δεν αρκεί για τον προσδιορισμό της. Για το λόγο αυτό γίνονται διαδοχικές μετρήσεις ανά μισή ώρα για 3 ή 4 ώρες της αυξητικής ορμόνης μετά τη χορήγηση φαρμακευτικών παραγόντων που γνωρίζουμε ότι διεγείρουν την έκκριση της.
Πολλές φορές η στενή παρακολούθηση και επανεξέταση συμβαλλούν στην τελική διάγνωση.
Θεραπεία
Αν το χαμηλό ανάστημα οφείλεται σε ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, η θεραπεία γίνεται με χορήγηση συνθετικής αυξητικής ορμόνης. Η χορήγηση γίνεται από τους γονείς κατόπιν εκπαίδευσής τους με ειδικές συσκευές υποδόριας χορήγησης. Τα παιδιά που λαμβάνουν αυξητική ορμόνη χρειάζονται στενή παρακολούθηση για αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών και προσδιορισμό της αποτελεσματικότητας της θεραπείας.
Αν το χαμηλό ανάστημα οφείλεται σε υποθυρεοειδισμό η θεραπεία γίνεται με χορήγηση θυροξίνης από το στόμα σε δόση υποκατάστασης. Τα παιδιά που λαμβάνουν θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη χρειάζονται παρακολούθηση για αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών και προσδιορισμό της κατάλληλης δοσολογίας.